Κάποτε ο ανθρωπολόγος και καθηγητής στην Οξφόρδη Sir Edward Evan Evans-Pritchard, θέλοντας να επεκτείνει τις κοινωνιολογικές πτυχές της ντυρκεμικής ερμηνείας περί θρησκευτικών τελετουργιών, επισήμανε το εξής: «αν η εικόνα του θεού είναι μια συλλογική αναπα­ράσταση ή προβολή της κοινωνικής ομάδας (σ.σ. που γίνεται αντιλη­πτή μέσω οργανωμένων ή αυτοματοποιημένων τελετουργιών), τότε κάθε μορφή κοινωνικής οργάνωσης θα πρέπει να έχει διαφορετικές αναστοχαστικές αντιλήψεις για τη θεϊκή παρουσία»¹. Μία τέτοια αντι­στοιχία θα μπορούσαμε να ανιχνεύσουμε και στο ευρύ κοσμοείδωλο της Τέχνης αντικαθιστώντας τη λέξη «θεός» με τη λέξη «τέχνη» ή ό,τι άλλο παρεμφερές εξυπηρετούσε καλύτερα τις τρέχουσες ανάγκες, λ.χ. «χαρακτική», «κεραμική», κ.ά. Ο παρονομαστής παραμένει κοινός σε κάθε περίπτωση: η Τέχνη αποτελεί ένα είδος τελετουργίας, η απο­κωδικοποίηση του οποίου έγκειται στις προσλήψεις και επιδιώξεις που χαρακτηρίζουν την κοινωνική ταυτότητα ενός συνόλου.

[…]

Αυτόν τον Φεβρουάριο, λοιπόν, η πόλη των Χανίων υποδέχεται μία έκθεση-ψηφίδα που δεν έχει λειανθεί, επομένως δεν είναι ακόμα έτοιμη για χρήση. Στο σημείο αυτό, εν τούτοις, περικλείεται και όλη η γοητεία-μοναδικότητα της: είναι γεμάτη αιχμές, άξια προσοχής όχι ως τμήμα αλλά ως αυτοτελές σύνολο με κυβιστικές ροπές, χωρίς περιττούς εξπρεσιονιστικούς εξωραϊσμούς, ακροβατώντας αριστο­τεχνικά μεταξύ του κενού περιθωρίου που αυτόματα δημιουργείται όταν το ένα ρεύμα τέχνης συναντάει το άλλο.

Γεώργιος Ορφανίδης
Ιστορικός Τέχνης-Αρχαιολόγος,
Επικοινωνιολόγος στον κλάδο πολιτισμού & τουρισμού

1. Evans-Pritchard, Ε. Ε. (1965), Theories of Primitive Religion. Oxfrod, UK: Claredon Press, pp. 74-76. Bell, C. (2022). Τελετουργία. Προοπτικές και Διαστάσεις (μτφρ. Θ. Παραδέλλης). Αθήνα: Ηριδανός, σ. 93.